Jak wspierać dziecko w pokonywaniu trudności w czytaniu i pisaniu?

Już we wczesnym dzieciństwie można zaobserwować pierwsze symptomy zapowiadające ryzyko dysleksji (specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu). Dzieci z ryzykiem dysleksji później zaczynają chodzić i biegać, mają trudności z układaniem klocków, rysowaniem i samodzielnym ubieraniem się. Mowa u takich dzieci również może rozwijać się wolniej. Na etapie przedszkolnym nie lubią zabaw manipulacyjnych, mają trudności z układaniem puzzli, wykonywaniem prac plastycznych, jazdą na rowerze, wykonywaniem ćwiczeń ruchowych. Nie słyszą rymów i nie potrafią ich tworzyć, nie pamiętają wierszyków, trudności sprawia im dzielenie słów na sylaby, wymienianie słów na wskazaną głoskę.

Należy pamiętać, że nie każde dziecko ryzyka dysleksji musi stać się uczniem z dysleksją.

Symptomy ryzyka dysleksji mogą nasilać się na początku nauki w szkole. Dzieci wolniej zapamiętują litery, mylą litery podobne wzrokowo np. o-a, b-d itp., piszą litery i cyfry w lustrzanym odbiciu, mają trudności ze składaniem głosek w słowa, podczas pisania mogą gubić litery w wyrazach. Są to tylko niektóre trudności, jakie możemy zauważyć u takich uczniów. Dziecko może również zauważyć, że jest gorsze od swoich rówieśników. Już w klasie pierwszej pojawiają się dzieci, które nie lubią chodzić do szkoły. Może pojawić się utrata wiary w siebie i chęci do nauki. Jeżeli szybko nie pomożemy dziecku, objawy będą się rozszerzać, a niepowodzenia pogłębiać.

Zalecenia do pracy z dzieckiem z trudnościami w czytaniu i pisaniu na terenie domu:

1. Dobrze jest ustalić stałe godziny pracy, dostosowane do indywidualnych możliwości dziecka z uwzględnieniem przerw.
2. Przygotowanie miejsca pracy, czyli zrobienie porządku na biurku i ułożenie pod ręką wszystkich rzeczy potrzebnych do odrabiania lekcji.
3. Należy zwrócić uwagę na ułożenie ciała, wysokość krzesła dostosować do wysokości biurka i wzrostu dziecka, zadbać o dobre oświetlenie oraz spokój /wyłączenie radia, TV, zajęcie zabawą młodsze dzieci.
4. Jak wiadomo, czytać można się nauczyć tylko czytając. Trening czytania powinien odbywać się codziennie (15-20 min), także podczas dni wolnych od nauki, bowiem przerwy negatywnie wpływają na już opanowane umiejętności. Warto dzieci uczyć czytać metodą sylabową, wówczas szybciej może ona opanować umiejętność czytania całościowego. Początkowo można ułatwić czytanie wybierając pozycje książkowe do ćwiczeń, gdzie sylaby w wyrazach wyróżnione są kolorami. Po odczytaniu wyrazu sylabami należy zmierzać do czytania całościowego. Od początku należy wyrabiać umiejętność rozumienia tego, co się czyta. U dzieci z trudnościami w czytaniu powinno się preferować czytanie głośne, które daje możliwość kontroli poziomu czytania. Niekiedy należy pomóc dziecku w przejściu z etapu głośnego czytania do cichego. Można to zrobić w następującej kolejności: czytanie głośne, szeptem, a potem czytanie wzrokiem z „wyłączonym” głosem. W początkowej nauce czytania dziecko może sobie pomóc przesuwając palec, wskaźnik lub linijkę pod tekstem. Ważne jest motywowanie dziecka do czytania poprzez ukazywanie korzyści z czytania i wykorzystywania tej umiejętności do czegoś praktycznego np. odczytania instrukcji do gry.
5. Podobnie jak czytanie, pisanie jest jedną z podstawowych umiejętności nabywanych przez człowieka. Jedną z zauważanych trudności w pisaniu jest niski poziom graficzny pisma. Ćwiczenia w kaligraficznym pisaniu potrzebne są zwłaszcza dziecku, które ma słabszą sprawność grafomotoryczną i koordynację ruchową. Ćwiczenia w pisaniu obejmują: utrwalenie miejsca rozpoczynania pisania litery, ćwiczenia w pisaniu po śladzie, w pisaniu według wzoru liter z zachowaniem właściwego kierunku pisania, ćwiczenia utrwalające sposób łączenia liter. Od początku nauki pisania należy zwracać uwagę na to, by dziecko umieszczało znak diakrytyczny (czyli kropkę lub kreskę, która jest elementem danej litery) w trakcie pisania litery, a nie po napisaniu wyrazu lub zdania, bo przyczynia się to do opuszczania drobnych elementów liter.
6. Na etapie edukacji wczesnoszkolnej pojawiają się także trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (błędy ortograficzne, przestawianie i opuszczanie liter, mylenie liter podobnych graficznie np. o-a, b-d). Ortografii należy uczyć dzieci angażując wszystkie zmysły oraz stosując zabawowe formy nauki: żartobliwe skojarzenia, wierszyki i rymowanki ortograficzne, kalambury. Ważne jest, aby często powracać do pisowni tych samych wyrazów, aby w ten sposób je utrwalać. Powinno się też stopniowo wdrażać dziecko do samokontroli zapisu (samodzielnie sprawdza ze wzorem), do dokonywania poprawy błędnie napisanego wyrazu (zmazanie gumką, zamalowanie korektorem) oraz do posługiwania się słownikiem ortograficznym.

Rodzicu!

Jeśli obserwujesz, że dziecko ma trudności z nauką umiejętności czytania i pisania, wówczas po zasięgnięciu opinii wychowawcy warto zgłosić je na badania do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Białogardzie.

Pozwoli to na określenie przyczyn trudności w pisaniu i czytaniu, zaproponowanie mu odpowiedniej do jego potrzeb pomocy w formie dodatkowych zajęć oraz udzielenie szczegółowych zaleceń do pracy z dzieckiem. Na badanie dziecko do poradni zgłaszają rodzice telefonicznie lub osobiście.

Na terenie poradni prowadzimy także  specjalistyczne zajęcia terapeutyczne, aby dzieci mogły przezwyciężyć swoje problemy w nauce czytania i pisania.

Zapraszamy do skorzystania z naszej pomocy!

Opracowanie: 

Anna Politowska–Kowal – pedagog PPP Białogard na podstawie książek: M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Różyńska „Uczeń z dysleksją w domu” oraz M. Bogdanowicz, A. Adryjanek „Uczeń z dysleksją w szkole”.