Kilka słów o autyzmie

11 marca 2017

Autyzm to całościowe zaburzenie rozwoju, co oznacza, że u dzieci nim dotkniętych obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Charakterystyczne dla autyzmu są zaburzenia relacji społecznych, kontaktu, porozumiewania się, trudności z podporządkowaniem się regułom społecznym wynikające z braku ich zrozumienia, które pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie (przed 3 rokiem życia).

Autyzm występuje w zależności od przyjętych kryteriów diagnostycznych u około 5-20 dzieci na 10.000 urodzin, trzy razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Przyczyny powstawania zaburzenia nie są jeszcze dostatecznie wyjaśnione, jednakże wyniki wielu badań zdają się potwierdzać hipotezę o jego organicznym podłożu. Zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter i nie tworzą jednolitego obrazu co do symptomatologii i głębokości zaburzeń. Z tego powodu w literaturze światowej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych”. Bardzo trudno jest podać pełny i jednolity opis dzieci z autyzmem, gdyż reprezentują one zróżnicowany poziom zachowań i funkcjonowania. Nasilenie poszczególnych objawów może być skrajnie silne, lub czasem (niestety znacznie rzadziej) bardzo dyskretne i ledwo zauważalne. Dlatego też diagnoza autyzmu opiera się na stwierdzeniu obecności charakterystycznych zachowań związanych z tym zaburzeniem. Przeprowadza ją zespół diagnostyczny lub lekarz psychiatra w oparciu o kryteria diagnostyczne wg klasyfikacji ICD-10 lub DSM-V ( klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego ). Zanim jednak dziecko trafi do specjalisty, to rodzice muszą zauważyć sygnały świadczące o tym, że ich pociecha rozwija się inaczej niż jej rówieśnicy.

Powodami do niepokoju powinny stać się objawy takie jak:

brak reakcji dopasowywania swego ciała do osoby, która przytula, bierze na ręce,
nie nawiązywanie kontaktu wzrokowego,
brak więzi emocjonalnej z rodzicami, nie chwalenie się własnymi wytworami lub interesującymi przedmiotami,
brak szukania pocieszenia u swoich rodziców,
zubożona ekspresja twarzy,
brak zainteresowania prostymi zabawami opartymi na interakcjach społecznych (np. zabawa w „a kuku”),
brak zdolności naśladowczych, dziecko nie jest zainteresowane czynnościami, które wykonują inni i nie naśladuje ich,
silnie przywiązanie do przedmiotów martwych, takich jak kamienie, małe zabawki, pudełka oraz wykazywanie dużego zaniepokojenia w przypadku zabrania im tego przedmiotu,
niezdolność do zabawy z rówieśnikami,
brak samodzielności w zakresie wykonywania prostych czynności samoobsługi,
niewłaściwe wykorzystywanie przedmiotów, schematyczne i powtarzające się czynności związane z przedmiotami np. układanie klocków według kształtów, burzenie i ponowne układanie, wprowadzanie przedmiotów w ruch wirowy,
powtarzające się stereotypowe czynności takie jak: machanie rączkami, kręcenie się w kółko, chodzenie na palcach, wpatrywanie się we własne paluszki,
nadmiar takich cech, jak agresja, autoagresja, stymulacje, autostymulacje, napady wściekłości, labilność nastrojów, zachowania nieadekwatne do sytuacji;
brak strachu jako odpowiedź na realne niebezpieczeństwo lub nadmierna bojaźliwość wynikająca z kontaktu z niegroźnymi obiektami;
brak reakcji na własne imię, przy prawidłowej reakcji – na przykład – na szelest papierka od czekolady;
wymaganie niezmienności otoczenia, protest przy próbie – na przykład – przestawienia mebli, zmianie trasy spaceru;
ograniczony wachlarz pokarmów, sprzeciw przy próbie wprowadzania nowych pokarmów;
brak rozwoju mowy, przy jednoczesnym nie występowaniu innych form komunikacji, na przykład za pomocą gestów lub opóźniony jej rozwój;
utrata umiejętności mowy pojawiająca się najczęściej pomiędzy 18 a 30 miesiącem życia;
występowanie echolalii (powtarzanie słów lub fraz usłyszanych wcześniej);
odwracanie zaimków;
niezwykłe reagowanie na bodźce sensoryczne (np. brak reakcji na własne imię lub nagłe hałasy, a zatykanie uszu, krzyk na dźwięk dartej gazety, odgłosu włączonej pralki, obsesja podążania wzorem za ułożonymi wzorami z płytek podłogowych, dostrzeganie interesującego przedmiotu z odległości wielu metrów, wpatrywanie się uważnie w wiatrak wentylatora, okno, spłukiwaną toaletę; nadwrażliwość na dotyk itp.)

Drodzy Rodzice!

Jeśli macie wątpliwości dotyczące rozwoju umysłowego czy mowy dziecka lub jeśli lekarz stwierdził nieprawidłowy rozwój, wady wrodzone lub inne niepełnosprawności, skontaktujcie się z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Białogardzie.

W poradni istnieje możliwość uzyskania porady, przeprowadzenia specjalistycznych badań diagnostycznych oraz objęcia dzieci terapią psychologiczną, pedagogiczną i logopedyczną, jak też wczesnym wspomaganiem rozwoju (szczegółowe informacje można uzyskać poprzez osobisty lub telefoniczny kontakt z sekretariatem poradni).

Warto także zaznaczyć, że w przypadku diagnozy pod kątem spektrum autyzmu rodzice mogą zarejestrować dziecko do psychiatry bez skierowania (aktualny wykaz poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży na stronie NFZ).

Opracowanie:

Marta Hewelt – pedagog.